Gaande van de hoogste waarde naar de laagste geldwaarde voor edelstenen, geldt de volgende volgorde voor natuurlijke en behandelde stenen:

• Onbehandelde stenen
• Verwarmde of verbrande stenen
• Stenen behandeld door diffusie
• Stenen vol scheuren

Samengevat: al deze behandelingen moeten aan de koper worden meegedeeld, als een handelaar dit niet doet is hij verantwoordelijk. Hoe meer behandeling een steen krijgt, hoe lager de verkoopwaarde.

Robijn- en saffierbehandeling

Omdat robijn de op één na duurste edelsteen is bij kleine maten (vergeleken met diamant) en de duurste edelsteen bij maten 4 tot 10 ct. het is tegelijkertijd ook het belangrijkste doelwit voor zowel behandelingen als vervalsingen.

De meest gebruikelijke behandelingsmethode voor korund, dat wil zeggen robijnen en saffieren, is warmtebehandeling. Bijna al het korund dat tegenwoordig in juweliers verkrijgbaar is, is op deze manier behandeld.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee soorten "bakken": bij lage temperatuurbehandeling blijven insluitsels van mineralen achter die geen korund zijn. Bij robijn is dit vooral rutiel, waarvan de kristallen niet oplossen. Lage temperaturen liggen rond de 1.100 graden Celsius, terwijl rutiel begint te smelten rond de 1.200 tot 1.350 graden. Als het rutiel is gesmolten, wordt dit een ‘behandeling op hoge temperatuur’ genoemd.

De temperatuur, temperatuurduur, de atmosfeer tijdens het verwarmen en de chemische structuur van de omringende of gezamenlijk gebakken materialen beïnvloeden het resultaat van de warmtebehandeling.

Door middel van een warmtebehandeling tussen de 1.100 en 1.800 graden Celsius kunnen ongewenste bruine, paarse of violette tinten uit de robijn worden verwijderd. Langer bakken van robijnen tussen 1.450 en 1.750 graden Celsius, gevolgd door snelle afkoeling, kan ook ongewenste “rutielzijde” verwijderen. Na het bakken is de behandelde robijn in onze ogen zuiverder dan voorheen.

Lichtblauwe of melkachtige saffieren kleuren diepblauw wanneer ze worden gebakken bij een temperatuur tussen 1.250 en 1.700 graden Celsius. Integendeel, te donkere stenen kunnen met behulp van zuurstof optisch lichter worden gemaakt en zo aantrekkelijk worden gemaakt. Bijna kleurloze tot lichtgele saffieren worden diepgeel wanneer ze worden gebakken bij een temperatuur tussen 1.000 en 1.800 graden Celsius. Hier wordt tweewaardig ijzer geoxideerd tot driewaardig ijzer. Behandelde saffieren die onbehandeld roze waren, kunnen veranderen in oranje saffieren – in de richting van de beroemde en gewaardeerde “padparadschas”.

Robijnen worden sinds de jaren negentig met hitte behandeld met chemische additieven. Dit verbetert zowel de kleur als de transparantie. Vaak wordt gebruik gemaakt van een smelt van borax, kwarts en andere chemische toevoegingen waarbij de robijn 90-10 uur wordt verwarmd. Gesmolten borax komt ook in scheuren en stukken terecht, waardoor de transparantie wordt verbeterd. Residuen uit deze smelt kunnen in het laboratorium worden opgespoord. Sinds 20 worden er ook robijnen verkocht die met loodglas zijn behandeld, wat ook de transparantie verbetert.

De “diffusiebehandeling” vertegenwoordigt een krachtige ingreep, waarbij de stenen daadwerkelijk worden gekleurd door kleurstoffen, waarbij de penetratiediepte slechts 0,01-0,5 mm bedraagt. Daarom zijn de stenen alleen aan de rand gekleurd. Vanwege de hoge temperaturen die bij deze methode worden gebruikt, moeten de stenen opnieuw worden gepolijst, waarbij het bevlekte materiaal opnieuw moet worden verwijderd. Daarom zijn deze stenen te herkennen aan hun verschillende kleurintensiteit. De steen wordt in een modderige pasta van titanium, beryllium of chroomoxide geplaatst bij temperaturen van 1.600 – 1.900 graden Celsius.

Als robijnen barsten, worden soms kleuren gebruikt die in de scheuren sijpelen, soms in de vorm van olie. We spreken dan van “geoliede stenen” zoals bij de smaragd.

Lichtgele saffieren kunnen door radioactieve bestraling in donkergeel worden omgezet, hoewel de kleur niet stabiel is en na verloop van tijd zijn intensiteit verliest.

Smaragd behandeling

Verbranden of verwarmen, zoals bij korund, doet niets met smaragd. De steen reageert niet op temperatuur en kan er zelfs door worden vernietigd. Alleen de overige kleuren beryl, aquamarijn en zalmkleurige stenen worden verwarmd. De temperatuur bedraagt ​​echter doorgaans slechts 250 tot 500 graden Celsius, waardoor deze behandeling tot op de dag van vandaag niet met terugwerkende kracht kan worden bewezen.

Smaragden zijn over het algemeen kwetsbaar en breken op natuurlijke wijze. Daarom werd al in de oudheid onderkend dat deze scheuren met kleurloze oliën vrijwel onzichtbaar voor het oog gemaakt kunnen worden. De cederhoutolie die hiervoor heel vaak wordt gebruikt, heeft een breking van licht die heel dicht bij die van smaragd ligt en zorgt er daardoor voor dat de scheuren voor het menselijk oog ‘verdwijnen’.

Tegenwoordig worden in plaats van cederhoutolie zachte harsen (bijvoorbeeld Canadese balsem) of meestal synthetische harsen gebruikt, omdat ze een langduriger resultaat geven dan natuurlijke olie en ook een lichtbreking hebben die zelfs "geschikter" is dan olie. Deze vullingen worden vaak uitgehard door een verhardende stof of ultraviolette straling.

Over het algemeen bestaan ​​de volgende behandelingen voor smaragd:

• degenen die de kleur versterken (groene oliën of harsen op bleke smaragd)
• degenen die de zuiverheid verbeteren (oliën en harsen)
• degenen die de stabiliteit verbeteren (vooral harsen op kwetsbare stenen)

Alle bovenstaande methoden kunnen in een laboratorium onder een microscoop worden gedetecteerd. De methode om de kleurintensiteit van Colombiaanse smaragden te intensiveren door ze te bestralen lijkt nieuw.

diamant behandeling

Witte diamanten zijn nog steeds grotendeels onbehandeld, terwijl gekleurde diamanten grotendeels behandelde stenen zijn.

Wanneer diamanten in een kernreactor worden gebombardeerd met neutronen, dringen ze diep in de edelsteen door en veranderen deze van groen in blauwgroen. Bestraling met protonen, deuteronen of alfagroepen veroorzaakt ook een groene kleur, maar deze heeft geen grote penetratiediepte. Versnelde elektronische verwerking produceert kleuren van blauw tot groenachtig blauw.

Er zijn ook "zwarte" diamanten die uit dit proces voortkomen; deze zijn te herkennen aan een groene kleur aan de randen. Ze zijn niet echt zwart, maar zo diepgroen dat ze in onze ogen zwart lijken. De meeste zwarte diamanten op de markt hebben hun kleur op deze manier gekregen.

Als de diamanten zelfs na bestraling worden verwarmd (tot ongeveer 700 graden Celsius), krijgen ze een gele, bruine of oranje kleur.

Aan het einde van de 1996e eeuw werd een andere methode uitgevonden: het hogedruk-hoge-temperatuurproces (HPHT). Dit werd voor het eerst gebruikt om synthetische diamanten te maken. Sinds 55 wordt het echter ook gebruikt om bruine diamanten om te zetten in groene, geelgroene of geelgroene stenen. Deze kleurverandering duurt ongeveer drie minuten bij een druk van 60 tot 1.900 kilobar en temperaturen van 2.200 tot XNUMX graden Celsius.

Als de diamanten eerst met HPHT worden behandeld, vervolgens worden bestraald en verwarmd, kunnen zelfs roze tot roodachtige kleuren worden geproduceerd.

Ook de behandeling met laserboren is relatief nieuw. Hierbij wordt een diamant met sterke insluitsels in het gebied van de insluitsels met een laser geboord en vervolgens behandeld met zuur (meestal fluorwaterstofzuur). Het zuur dringt het gat binnen en ontleedt de insluiting. De resulterende boorkanalen worden gevuld met kunsthars of glas.

Tenslotte worden de scheuren in de diamant onzichtbaar gemaakt voor het menselijk oog door de scheuren op te vullen. Bij deze methode worden sinds 1987 zeer lichtbrekende glas- of kunstharsen gebruikt om scheuren op te vullen.